Tarih, insanlığın düşünce serüveninde her zaman karmaşık ve tartışmalı bir alan olmuştur. Tarih felsefesi açısından düşünüldüğünde, geçmişin yalnızca bir anlatı mı, yoksa günceli şekillendiren aktif bir güç mü olduğu sorunu, tarih felsefesinin başat tartışma alanlarından biridir. Bu bağlamda, Friedrich Nietzsche (1844-1900) ve Walter Benjamin’in (1892-1940) eleştirel tarih perspektifleri, modern düşünce tarihinde mühim bir yer işgal etmektedir. Her iki filozof da tarihe derinlemesine eleştirel bir bakış geliştirmiş, fakat birbirinden oldukça farklı sonuçlara varmıştır. Nietzsche'nin eleştirileri, aşırı tarih bilgisinin yol açtığı “hastalıklara” ve geçmişin bugünü etkisizleştirmesine yöneliktir. Benjamin’in eleştirel perspektifi ise geçmişin devrimci potansiyelini vurgulayan “ezilen sınıfın kurtuluşu” söylemi etrafında şekillenmektedir. Nietzsche, tarihe dair eleştirilerini bireyin yaşama gücünü ve yaratıcı eylem bilincini geliştirme temeli üzerine kurarken; Walter Benjamin, ezilen sınıfın tarihini merkeze alan bir anlayış geliştirmiştir.

Nietzsche, özellikle Tarihin Yaşam İçin Yararı ve Sakıncası adlı eserinde, tarihin insan yaşamına hizmet etmesi gerektiğini savunmaktadır Ona göre tarih, bireyin yaratıcı gücünü zayıflatarak şimdiki hayat ile bağlantısını kesme potansiyeline sahiptir. Geçmişe dair bilginin ağırlığı altında ezilen bir toplum hem hayatı ıskalayacak hem de gelecek inşa etme potansiyelini kaybedecektir. Walter Benjamin ise tarih anlayışında, geçmişin kurtuluşçu bir güç olarak ele alınması gerektiğini savunmaktadır. Tarih Kavramı Üzerine adlı çalışması onun tarih felsefesinin manifestosu olarak kabul edilmektedir. Benjamin, tarihin yalnızca egemenlerin yazdığı bir zaferler anlatısı olmadığını, aynı zamanda ezilenlerin hikayelerini barındırdığını belirtmektedir. Ona göre tarihçi, geçmişin şimdiki zaman perspektifinde ele alınması gerektiğini bilmelidir. Benjamin’in meşhur “tarih meleği” metaforu tarihin ilerleme fikrine karşı geliştirdiği güçlü eleştiriyi temsil etmektedir.

Bu makalede, Nietzsche’nin tarih anlayışının birey ve yaşam merkezli eleştirileri ile Benjamin’in geçmişe dair kurtuluşçu ve devrimci perspektifleri karşılaştırılacaktır. Bu iki düşünürün tarihe dair yaklaşımlarını incelemek, modern tarih yazımının problemlerini açığa çıkarmak açısından oldukça verimli bir tartışma zemini sunmaktadır.

History has always been a complex and controversial field in humanity’s intellectual journey. From the perspective of the philosophy of history, the question of whether the past is merely a narrative or an active force shaping the present constitutes one of the central debates. In this context, the critical historical perspectives of Friedrich Nietzsche (1844–1900) and Walter Benjamin (1892–1940) hold a significant place in modern thought. Both philosophers developed profound critical views of history, yet they reached remarkably different conclusions. Nietzsche’s critiques focus on the “diseases” caused by excessive historical knowledge and the ways the past renders the present ineffective. In contrast, Benjamin’s critical perspective revolves around the notion of the “emancipation of the oppressed class,” emphasizing the revolutionary potential of the past. While Nietzsche bases his critiques of history on enhancing the individual’s vitality and creative action, Walter Benjamin adopts an approach centered on the history of the oppressed class.

Nietzsche, particularly in his work On the Use and Abuse of History for Life, asserts that history must serve human life. According to him, history has the potential to weaken an individual’s creative power and sever their connection with the present. A society burdened by the weight of historical knowledge risks missing out on life and losing its capacity to build the future. Walter Benjamin, on the other hand, argues that the past should be approached as a liberating force. His work Theses on the Philosophy of History is regarded as the manifesto of his philosophy of history. Benjamin contends that history is not merely a victory narrative written by the rulers but also a repository of the stories of the oppressed. For him, the historian must consider the past through the lens of the present moment. Benjamin’s famous “Angel of History” metaphor represents his powerful critique of the idea of historical progress.

This article will compare Nietzsche’s individual- and life-centered critiques of history with Benjamin’s emancipatory and revolutionary perspectives on the past. Examining these two thinkers’ approaches to history offers a productive ground for uncovering the challenges of modern historiography.