Türkiye Selçukluları tarihi hakkında bilgi veren en önemli kaynaklardan Kerîmuddin Mahmûd b. Muhammed-i Aksarâyî (öl. 733/1332-33) tarafından kaleme alınan Musâmeretu’l-ahbâr ve musâyeretu’l-ahyâr isimli eserin vermiş olduğu siyasî ve kronolojik malûmatın yanında teşkilât ve müesseseler tarihi açısından da tetkik edilmesi büyük bir ehemmiyet arz etmektedir. Türkiye Selçuklu Devleti’nin Moğol tahakkümü altına girmiş olduğu bir dönemde yazılan eser, hem bu dönemde var olan kaynakların az olması hem de Anadolu’da hüküm süren Moğol tâbiiyeti hakkında doğrudan bilgi veren en önemli kaynaklardan biri olmasından dolayı çok mühimdir. Bu doğrultuda dîvân teşkilâtı içerisinde önemli bir mevkide bir maliye bürokratı olarak vazife yapan müellifin mezkûr eseriyle Türkiye Selçuklu Devleti’nin yıkılışı sürecindeki dönem hakkında bilgiler elde ederken, Aksarâyî’nin eser içerisindeki bakış açısı, zihniyeti ve olayları yorumlama şekliyle hakkında kısıtlı bilgiler edinebildiğimiz Ortaçağ devlet ve saray teşkilâtları üzerine aydınlatıcı malûmatlar bulabilmekteyiz. Bu bilgiler Ortaçağ Türk ve İslâm devletlerinin hem siyasî tarihlerinin daha sarih bir şekilde ortaya konması hem de bu devletlerin içinde bulundukları zihniyet ve medeniyet dünyalarını açıklamaya yardımcı olacaktır. Çalışma bu düşünceyle ortaya çıkmış olup bir Ortaçağ kaynağının hükümdar, devlet adamları, devlet, saray, maliye ve ordu teşkilâtları merkezinde zikredilen ıstılâh ve unvanların belirlenmesiyle beraber değerlendirilmesi yapılacaktır.

In addition to the political and chronological information given by Karīm al-dīn Mahmūd b. Muhammad-i Aksarāyī (d. 733/1332-33), the work Musāmarat al-ahbār wa musāyarat al-ahyār, which is one of the most important sources providing information about the history of the Turkey Seljuks, is of great importance to be examined in terms of the history of organisations and institutions. The work, which was written in a period when the State of Turkey Seljuk was under Mongol domination, is very important both because of the scarcity of sources available in this period and because it is one of the most important sources that provide direct information about the Mongol subordination ruling in Anatolia. In this respect, the aforementioned work of the author, who served as a finance bureaucrat in an important position within the dîvân organisation, provides information about the period during the collapse of the State of Turkey Seljuk, while Aksarāyī’s point of view, mentality and interpretation of events in the work provide us with enlightening information on medieval state and palace organisations, about which we have limited information. This information will help to reveal the political histories of medieval Turkish and Islamic states more clearly and to explain the mentality and civilisation worlds in which these states existed. This study has emerged with this idea in mind and an evaluation of a Medieval source will be made together with the determination of the terms and titles mentioned in the centre of the ruler, statesmen, state, palace, finance and army organisations.