19. yüzyıldan itibaren Avrupa’nın büyük güçleri, Ortadoğu’ya önemli bir ilgi göstermeye başlamıştır. Özellikle İngilizler, bu bölgedeki stratejik ve ekonomik çıkarlarını korumak adına misyoner faaliyetlerini bir araç olarak kullanmışlardır. Osmanlı Devletinde subay olarak görev yapan ve bölgedeki gelişmeleri yakından gözlemleyen Ahmet Hamdi, İngiliz misyonerlerinin bölgedeki faaliyetleri hakkında yararlı bilgiler edinmiş önemli bir figürdür. Ahmet Hamdi’nin gözlemleri, İngiliz misyonerlik hareketlerinin bölgedeki sosyal yapıyı nasıl etkilediğine yönelik önemli veriler sunmaktadır. Dolayısıyla bu araştırmanın amacı, Osmanlı subayı Ahmet Hamdi’nin gözlemlerinden yola çıkarak, Osmanlı döneminde İngiliz misyonerlerinin Ortadoğu topraklarında yürüttüğü sosyo-kültürel faaliyetlerini kapsamlı bir şekilde incelemektir. Misyonerlik, genellikle dini yayma amacı taşıyan bir eylem olarak değerlendirilse de tarih boyunca kültürel, sosyal ve politik etkilere sahip olduğu görülmektedir. Özellikle misyonerlerin sosyal ve kültürel alanlarda yürüttükleri faaliyetler, yerel kimliklerin zayıflamasına neden olmuştur. Nitekim İngiliz misyonerlerinin Osmanlı Devletindeki faaliyetleri içinde, İngiliz kültürünü yayma ve Batı’nın stratejik çıkarlarına hizmet etme amacını taşıdığı görülmektedir. Anglikan Kilisesine bağlı misyoner kuruluşlar, Osmanlı topraklarında geniş bir misyoner ağı kurarak, çeşitli konularda faaliyetler yürüterek yerel halklar üzerinde etkili olmuşlardır. Ahmet Hamdi, İngiliz misyonerlerinin yerel giysilerle dolaşması, bilimsel amaçlı araştırmalar yapması ve hatta bazı tarikatlara katılması gibi yöntemlerle Osmanlı toplumunun içine nüfuz ettiklerini belirtmiştir. Ayrıca, bazı misyonerlerin kabileler arasındaki anlaşmazlıkları körükleme çabaları, Batılı devletlerin “böl ve yönet” politikalarının bir parçası olarak görülebilir. Araştırmanın bulguları genel itibariyle özetlendiğinde, misyonerlik faaliyetlerinin sadece dini değil, aynı zamanda politik, eğitim, kültürel ve sosyo-ekonomik bir dönüşüm aracı olarak işlev gördüğünü ortaya koymaktadır. Bu nedenle Batılı devletlerin Osmanlı topraklarındaki misyonerlik faaliyetleri, sadece bir dini yayma hareketinden ziyade aynı zamanda sömürgeci politikalarla örtüşen stratejik bir etki aracı olarak da değerlendirilebilir.

             Since the 19^th century, the great powers of Europe started to show a significant interest in the Middle East. Especially the British used missionary activities as a tool to protect their strategic and economic interests in the region. Ahmet Hamdi, one of the officers serving in the Ottoman Empire and closely observing the developments in the region, is an important figure who gained useful information about the activities of British missionaries in the region. Ahmet Hamdi observations provide important data on how British missionary activities affected the social structure in the region. Therefore, the aim of this study is to examine the socio-cultural activities of British missionaries in the Ottoman lands through the observations of Ottoman officer Ahmet Hamdi. Although missionary work is generally considered as an activity that aims to spread religion, it has also had cultural, social and political effects throughout history. Rather than forcing local populations to convert, missionary activities led to the introduction of Western cultures and values, influencing and in some cases assimilating social structures. Although the social and cultural impact of missionaries contributed to the educational, political, economic, health and linguistic spheres of the societies they visited, they also served to weaken local identities and serve Western domination. In particular, the activities of British missionaries in the Ottoman Empire aimed to spread British culture in these societies and serve the strategic interests of the West. Missionary organizations affiliated to the Church of England established a wide network of missionaries in the Ottoman lands and had an impact on local populations by conducting activities on various subjects. Ahmet Hamdi found that British missionaries penetrated the Ottoman society through methods such as walking around in local clothes and even joining some sects. Moreover, the efforts of some missionaries to foment conflicts between tribes can be interpreted as part of the “divide and rule” policies of Western states. Clearly, the results of the study reveal that missionary activities functioned not only as a religious but also as a political, cultural and socio-economic transformation tool. Therefore, the missionary activities of the Western states in the Ottoman territories are not only a religious propagation movement but also a strategic tool of influence overlapping with colonial policies.